Nhà văn Trần Thùy Mai: trò chuyện đôi nét

Nhà văn Trần Thùy Mai được nhiều bạn đọc văn chương biết tới qua các tập truyện ngắn như Quỷ trong trăng, Thập tự hoa, Gió thiên đường…Những truyện ngắn mang đậm “chất Huế” - nơi chị đang sống.

Trần Thùy Mai hiện là biên tập viên của NXB Thuận Hóa. Đó là một công việc mà chị cảm thấy rất phù hợp, vì nó không lấy mất quá nhiều thời gian. Có lẽ nhờ thế người đàn bà sinh ra ở Hội An này có nhiều thời gian để viết được những tác phẩm mình tâm đắc.

Nhưng ít người biết, phía sau những trang viết giàu tính nữ, luôn ngợi ca cái đẹp kia là một người phụ nữ từng đổ vỡ trong hôn nhân. Nhân dịp nhà văn Trần Thùy Mai xuất bản tập truyện ngắn Một mình ở Tokyo (NXB Văn nghệ), từ Hà Nội, tôi đã có cuộc trò chuyện với chị qua mạng Internet.

- Chào chị Trần Thùy Mai. Chị vẫn sống ở ngôi nhà nhỏ trong một con hẻm trên đường Điện Biên Phủ ở Huế chứ?

- Đúng vậy. Mình vẫn chưa chuyển đi đâu, kể từ năm 1985 đến giờ, khi sắp sinh cháu thứ hai. 

- Nếu phải nói một chút về ngôi nhà của mình, chị nói gì?

- Nó… gắn với nhiều sự kiện lắm. Chuyển về căn nhà này được một năm thì ba các cháu đi Liên Xô học. Hồi đó cuộc sống khó khăn lắm nên chỉ mong đi được để đổi đời chứ không ngờ rằng sự xa cách sẽ kéo dài lâu đến cả đời người  như thế.

Các con mình đã lớn lên ở đây, nên căn nhà lưu giữ những hình ảnh kỷ niệm, những ngày sinh nhật, những đêm Noel, đêm Trung thu khi các cháu còn nhỏ. Bây giờ một cháu đi dạy ở trường Đại học Nông Lâm TPHCM, một cháu đang học trên đại học ở Singapore, thỉnh thoảng dịp hè, dịp Tết các cháu lại về, đó là những ngày mình hạnh phúc nhất trong năm...

- Chị từng lập gia đình. Đó là năm chị bao nhiêu tuổi vậy?

- Mình lấy chồng năm 27 tuổi, hồi đó mình đang là giảng viên trẻ của trường Đại học Sư phạm Huế. Anh ấy là giảng viên ở cùng khoa Văn, là bí thư chi đoàn của mình. Hai vợ chồng công tác cùng ngành, ở cùng một cơ quan, có thể nói là rất thuận lợi.

- Và rồi sau đó…?

- Có lẽ là do duyên số. Mới đám hỏi xong thì anh ấy được cử đi học cao học ở Hà Nội hai năm. Sau khi cưới lại đi học ở Liên Xô, thành thử thời gian thực sống bên nhau chỉ có khoảng hơn một năm rưỡi. Chuyến đi Liên Xô lẽ ra là 4 năm, nhưng đã kéo dài thành 16 năm.

Thời gian trôi qua, thói quen sống của cả hai đều thay đổi. Hiện nay không còn sống chung, nhưng vẫn hợp tác với nhau trong việc chăm sóc con cái và khi ốm đau, hoạn nạn vẫn hỗ trợ giúp đỡ nhau.

- Tập truyện ngắn mới nhất của chị có tựa đề “Một mình ở Tokyo” do NXB Văn nghệ ấn hành. Thưa chị, truyện nào trong tập chị cảm thấy thích thú nhất?

-  Đây là tập truyện gồm 12 truyện ngắn mình đã viết suốt một năm qua. Truyện mình tâm đắc nhất có lẽ là truyện “Thần nữ đi chân không”, trong đó mình muốn viết về số phận những người hùng chân đất trong lịch sử... Ban đầu mình đã lấy tên đó để đặt làm tựa cho tập sách mới. Nhưng sau, các biên tập viên nhà xuất bản đã chọn lại tên để bạn đọc… dễ nhớ hơn.

- Khi đọc tập sách “Một mình ở Tokyo”, tôi thấy chị đã có nhiều thay đổi. Không gian của truyện đã không còn “rặt Huế” như nhiều tập truyện trước. Đề tài cũng thế. Đã có nhiều truyện được chị khai thác từ đề tài của lịch sử?

- Đúng vậy. Bạn rất tinh ý đấy. Nhưng thật ra, trong tập truyện này vẫn là hình ảnh Huế, có điều đó là Huế trong mối tương giao với những vùng văn hóa khác, như Nhật Bản chẳng hạn. Thời gian qua, mình có điều kiện để đi đến những vùng đất mới, tiếp xúc với những người bạn mới…

Còn về đề tài lịch sử? Lịch sử, đặc biệt là lịch sử các vương triều ở Huế, là đề tài mình mong muốn viết từ lâu rồi. Trong chính sử, các sử gia thường ghi rất sơ lược về nhân vật, thậm chí có những phần bị giấu nhẹm, nhưng qua những dòng chữ còn lại đó ta có thể thấy những số phận, những tình cảnh rất con người.

Mình muốn phục dựng lại những chỗ bị lướt nhòa đó bằng cách bổ sung những giai thoại trong dân gian, trí tưởng tượng và suy lý lịch sử. Mình cho rằng trong lịch sử luôn có những bài học lặp đi lặp lại, những câu chuyện nhân văn rất gần gũi với con người hiện tại.

- Vậy khi viết về đề tài này, với những truyện ngắn như “Hải đường tăng”, “Nơi có những cây tùng xanh biếc”,  chị có e ngại gì không?

- Không. Mình nghĩ đã xa rồi cái thời người viết dễ dàng bị quy chụp là xúc phạm thần tượng này, ám chỉ vụ việc kia ...

- Theo chị, có cách nào để nhuận bút trả cho các nhà văn khi in sách một cách thỏa đáng giúp họ yên tâm sáng tác?

-  Thực tình mà nói, nhuận bút đối với cuộc sống của người viết văn như mình rất quan trọng, nhưng mình chưa bao giờ muốn nói nhiều về đề tài này cả. Nếu phải nói, thì chỉ nói ngắn gọn thế này thôi: người viết hãy chọn nhà xuất bản đáng tin cậy để gửi tác phẩm, đó là cách tốt nhất để bảo vệ mình.

- Nhiều nhà văn đã lập blog để sáng tác và thử nghiệm một lối viết mới. Còn chị thì sao?

- Đó là một ý tưởng hay, nhưng quả thực hiện nay mình chưa dành được thời gian để nuôi blog. Hiện nay ý nghĩ chính của mình là tiểu thuyết và mình muốn tập trung thời gian cho nó nên mọi chuyện sẽ phải tính sau... Có lẽ mình là người “lạc hậu” chăng, vì mình rất khó để sáng tác trên mạng.

Bạn có tin không, 12 truyện ngắn trong tập sách “Một mình ở Tokyo” mình vẫn viết trên giấy - dù máy vi tính mình đã dùng từ lâu. Nhưng chỉ viết mail, viết báo, hay vài văn bản đơn giản thì mình mới viết bằng máy tính. Khi sáng tác, mình sợ những tiếng lách cách của bàn phím lấy đi sự tập trung của mình.

(sưu tầm)